حق انتفاع یکی از حقوق بسیار مهم است که می تواند معاملات و قراردادهای فی مابین را تغییر دهد.
در قوانین برای افراد حق های مختلفی بیان و ایجاد شده است.
در مطلبی جداگانه به بررسی حق مالکیت پرداخته ایم که مطالعه آن می تواند در درک بهتر حق انتفاع به شما کمک کند.
آشنایی با انوع حق می تواند باعث شناخت بهتر و کاهش احتمال کلاهبرداری شود.
در ادامه این نوشته بهبررسی کامل حق انتفاع خواهیم پرداخت
پس اگر شما هم می خواهید در این مورد اطلاعات بیشتری کسب کنید
تا انتهای این نوشته با ماهمراه باشد.
حق انتفاع عبترت است از انتقال حق استفاده و منفعت از مال خود به دیگری بدون واگذاری مال.
در واقع در این حالت صاحب مال به فرد دیگری اجازه می دهد که از مزایای مال او بهره مند شود.
این موضوع در ماده ۴۰ قانون مدنی به صورت زیر بیان شده است:
حق انتفاع عبارت از حقی است که به موجب آن شخص می تواند
از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد استفاده کند.
در چنین حالتی فد می تواند از تمامی مزایای مال منتفع شود بدون اینکه صاحب آن باشد.
در اینجا دو شخص زیر را نی توان صاحب منفعت دانست:
1- صاحب مال؛
2- منتفع.
در قانون مدنی ایران انواع مختلفی از این حق پیش بینی شده است
که در ادامه این موارد را با همدیگر بررسی خواهیم کرد:
بر اساس ماده ۴۱ قانون مدنی عمری حق انتفاعی است
که به موجب عقدی از طرف مالک برای شخص به مدت عمر خود یا عمر منتفع و یا عمر شخص ثالثی برقرار شده باشد.
برای مثال پدر خانواده ممکن است اموال خود را به فرزندان خود انتقال دهد
اما حق انتفاع از آن ها را برای خودش تا پایان عمرش محفوظ می دارد.
در این حالت اگر چه فرزندان او صاحب اموال و املاک می شوند
اما والدین می توانند تا آخر عمر خود از آن ها استفاده کنند.
برای مثال فرد در ازازی دریافت اجاره ماهیانه ملک خود را در اختیار مستاجر قرار می دهد.
رقبی را می توان پر استفاده ترین حق انتفاع دانست که در موارد زیادی به کار گرفته می شود.
البته در این مورد در نظر داشته باشید که ملک مورد نظر ممکن است مغازه یا هر چیز دیگری باشد.
بر اساس ماده ۴۳ قانون مدنی اگر حق انتفاع عبارت از سکونت در مسکنی باشد
سکنی یا حق سکنی نامیده می شود و این حق ممکن است به طریق عمری یا به طریق رقبی برقرار شود.
قرارداد های اجاره خانه از این نوع می باشند.
بر اساس ماده ۴۴ قانون مدنی در صورتی که مالک برای حق انتفاع مدتی معین نکرده باشد
حبس مطلق بوده و حق مزبور تا فوت مالک خواهد بود مگر اینکه مالک قبل از فوت خود رجوع کند.
پس در نظر داشته باشید که یکی از بندهای مهم در قراردادهای حق انتفاع، تعیین کردن زمان آن است
و در صورتی که برای آن زمانی تعیین نشده باشد
این قرارداد تا پایان عمر مالک دارای اعتبار خواهد بود و پس از آن از درجه اعتبار ساقط خواهد شد
مگر اینکه صاحب مال قبل از مرگ خود شرایط دیگری را برای قرارداد تعیین کند.
در این حالت حق انتفاع برای همیشه به شخص یا اشخاص دیگری منتقل خواهد شد
در نتیجه پس از فرد مالک هم این حق برقرار خواهد بود و نمی توان آن را از بین برد.
قراردادهای سرقفلی را می توان از این دست حساب کرد البته اگر سرقفلی دائمی باشد.
از طرف دیگر اگر به امور خیریه و عام المنفعه اختصاص پیدا کند
تحت قوانین وقف و سازمان اوقاف خواهد بود.
قرارداد حق انتفاع هم مانند هر قرارداد دیگری دارای شرایط و قوانین خاص خود می باشد
این شرایط و قوانین شامل موارد زیر می باشد:
این مورد بسیار بدیهی است که با انقضای مدت یک قرارداد، بندهای آن قرارداد هم از اعتبار ساقط می شوند
مگر در صورتی که دوباره قرارداد جدید منعقد گردد.
پس اگر مدت یک قرارداد انتفاع به پایان برسد، عین مال باید به صاحب آن بازگردانده شود
و فرد منتفع دیگر هیچ حقی نسبت به آن نخواهد داشت.
در صورتی که مالی که برای آن حق انتفاع در نظر گرفته شده است،از بین برود
منتفع دیگر نمی تواند از آن بهره ای ببرد.
وقت چیزی وجود نداشته باشد، نمی تواند به هیچ کس نفعی برساند.
پس در نظر داشته باشید که تلف مال باعث از بین رفتن حق انتفاع خواهد شد.
در صورتی که منتفع نخواهد از حق خود استفاده کند دیگر حق انتفاع معنی نخواهد داشت.
برای اعراض از حق خود منتفع می تواند با استفاده از قرارداد یا به صورت شفاهی اقدام کند.
فک ملک زمانی است که ملک از مالکیت مالک خارج شود
به عبارتی دیگر ملک دیگر به مالک آن تعلق ندارد.
برای مثال در مواردی ممکن است ملک، ملک ملی اعلام شود
و فرد دیگر نتواند در آن تصرفی انجام دهد.
ممکن ایست در قرارداد برای فسخ توسط مالک گزینه هایی پیشبینی شده باشد
در این حالت مالک می تواند به کمک حق فسخ خود، قرارداد را باطل کند.
البته این گزینه در مورد اموال وقفی صحت ندارد و فرد نمی تواند از شرط خیار استفاده کند.
اگر منتفع در مدت 10 سال نتواند از حق انتفاع خود استفاده کند
دیگر برای استفاده از ملک هیچ حقی نخواهد داشت و حق انتفاع از بین خواهد رفت.
البته این گزینه در مورد اموال موقفوی 20 سال است و پس از سال 20 انتفاع دیگر ممکن نخواهد بود.
در این نوشته مشاوره حقوقی به بررسی حق انتفاع پرداختیم.
اگر در این مورد سوال یا ابهامی دارید در بخش نظرات پساخگوی شا خواهیم بود.