بروز رسانی ۱۴۰۱/۰۸/۰۹

دیوان عدالت اداری

نحوه شکایت در دیوان عدالت اداری

بر اساس ماده ۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری و در جهت اجرای اصل ۱۷۳ قانون اساسی ایران مرجعی با عنوان دیوان عدالت اداری تاسیس گردید که رئیس ان توسط رئیس قوه قضائیه انتخاب میگردد. فلسفه تشکیل این نهاد رسیدگی به شکایات ، تظلمات و اعتراض اشخاص حقیقی و حقوقی نسبت به ماموران ، واحدها و آیین نامه های دولتی است که خلاف قانون یا شرع تصویب شده است .

دیوان عدالت در تهران مستقر می باشد و متشکل از شعب بدوی و تجدیدنظر، هیات عمومی و هیات تخصصی می باشد . هر شعبه بدوی دیوان از یک رئیس یا دادرس علی البدل و هر شعبه تجدیدنظر از یک رئیس و دو مستشار تشکیل می شود.

شعبه تجدیدنظر با حضور دو عضو رسمیت می یابد و ملاک صدور رأی، نظر اکثریت است.

آراء شعب تجدیدنظر دیوان قطعی است.

دیوان عدالت اداری به شکایات علیه اقدامات غیرقانونی سازمان ها ، ادارات و آیین نامه ها و تصمیمات رسیدگی میکند.

بر اساس ماده ۱۰ قانون دیوان عدالت صلاحیت و حدود اختیارات دیوان به شرح ذیل است:

۱ـ رسیدگی به شکایات و تظلّمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از:

الف ـ تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه ها و سازمان ها و مؤسسات و شرکت های دولتی و شهرداری ها و سازمان تأمین اجتماعی و تشکیلات و نهادهای انقلابی و مؤسسات وابسته به آنها

ب ـ تصمیمات و اقدامات مأموران واحدهای مذکور در بند «الف» در امور راجع به وظایف آنها

۲ ـ رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آراء و تصمیمات قطعی هیأت های رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیون هایی مانند کمیسیون های مالیاتی، هیأت حل اختلاف کارگر و کارفرما، کمیسیون موضوع ماده (۱۰۰) قانون شهرداری ها منحصراً از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها

۳ـ رسیدگی به شکایات قضات و مشمولان قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر مستخدمان واحدها و مؤسسات مذکور در بند ۱ و مستخدمان مؤسساتی که شمول این قانون نسبت به آنها محتاج ذکر نام است اعم از لشکری و کشوری از حیث تضییع حقوق استخدامی

۱- رسیدگی به شکایات و تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از :

الف ) تصمیمات و اقدامات واحدهای دولتی اعم از وزارتخانه ها و سازمان ها و موسسات و شرکت های دولتی و شهرداری ها و سازمان تامین اجتماعی و تشکیلات و نهادهای انقلابی و موسسات وابسته به آنها ؛
ب ) تصمیمات و اقدامات ماموران واحدهای مذکور در بند الف ، در امور راجع به وظایف آنها ؛

۲- رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آرا و تصمیمات قطعی هیات های رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیون هایی مانند کمیسیون های مالیاتی ، هیات حل اختلاف کارگر و کارفرما ، کمیسیون موضوع ماده صد قانون شهرداری ها ، منحصرا از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها ؛

۳- رسیدگی به شکایات قضات و مشمولان قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر مستخدمان واحدها و موسسات مذکور در بند ۱ و مستخدمات موسساتی که شمول این قانون نسبت به آنها محتاج ذکر نام است ، اعم از کشوری و لشکری از حیث تضییع حقوق استخدامی ” .

علاوه بر این ، موارد شکایت در دیوان عدالت اداری که بر اساس قانون در هیات عمومی دیوان عدالت اداری مورد دادرسی قرار می گیرد در ماده ۱۲ قانون دیوان عدالت اداری مشخص شده است که شامل موارد زیر است :
رسیدگی به شکایات ، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین نامه ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداری ها و موسسات عمومی غیر دولتی در مواردی که مقررات مذکور به علت مغایرت با شرع یا قانون موجب تضییع حقوق اشخاص می شود.

وظایف دیوان عدالت اداری

رسیدگی کردن به شکایات علیه اقدامات و تصمیمات سازمان ها و مامورین دولتی
در اولین بند از آیین نامه دیوان عدالت اداری اینگونه آمده که تمامی افراد از جمله شهروندان عادی و شرکت های خصوصی می توانند شکایات خود را مبنی بر اقدامات نادرست واحدهای دولتی از قبیل سازمان ها، نهادها، شرکت ها، وزارتخانه ها، سازمان تامین اجتماعی، سازمان های شهرداری، نهادهای انقلابی و تمامی مراکز وابسته به آن ها به دیوان عدالت اعلام کنند.

همچنین این مرجع وظیفه دارد به تمامی شکایات علیه اقدامات و عملکردهای کارکنان دولتی واکنش نشان داده و به آن ها رسیدگی کند.

بنابراین شما می توانید اعتراضات و شکایات خود را در هر یک از مراجع فوق الذکر در دیوان عدالت اداری مطرح کنید .

رسیدگی کردن به شکایات علیه رای های صادرشده توسط مراجع شبه قضایی
مراجع شبه قضایی آن دسته از مراجعی هستند که زیر مجموعه قوه مجریه می باشند و حق صدور رای را دارند .

گاهی اوقات این امکان وجود دارد که مراجع شبه قضایی نیز بنا به دلایلی در رای های خود دچار اشتباه شوند و یا مردم نسبت به احکام صادر شده اعتراض داشته باشند.

در چنین شرایطی نیز دیوان عدالت اداری وظیفه رسیدگی و پیگیری شکایات مردم را برعهده دارد.

از جمله مراجعی که می توان نسبت به آرای صادر شده آن ها اعتراض داشت عبارتند از:

مراجع رسیدگی به تخلفات اداری
کمیسیون ها و هیات های مالیاتی
کمیسیون های حل اختلاف بین کارگران و کارفرمایان
کمیسیون های مربوط به موضوع ماده ۱۰۰ قانون شهرداری
رسیدگی کردن به شکایات علیه دولت درخصوص شرایط استخدامی

تمامی افراد مشمول قانون مدیریت خدمات کشوری، قضات، مستخدمین و کارکنان سازمان های دولتی می توانند در صورت پرداخت نشدن حقوقشان، شکایات خود را به دیوان عدالت اداری تحویل دهند.
در گذشته اشخاص میبایست برای ثبت شکایت با مراجعه حضوری به دیوان یا ارسال از طریق پستی شکایت خود را ثبت میکردند لیکن در حال حاضر نحوه شکایت در دیوان عدالت اداری تغییر کرده و به صورت الکترونیکی انجام میشود.

به همین منظور سامانه ای تحت عنوان سامانه ساجد دیوان عدالت اداری به نشانی sajed.divan-edalat.ir ایجاد شده است که اشخاص میتوانند از این طریق با پرداخت هزینه دادرسی نسبت به ثبت شکایت خود اقدام کنند.

نحوه رسیدگی در دیوان عالی کشور

یکی از مراحل اعتراض به آرا فرجام خواهی است ، فرجام خواهی از طرق فوق العاده است یعنی اعمال آن محدود به موضوعات خاص و یا محدود به جهات خاص است و شامل همه ی پرونده ها نمی شود .

سوالی که در اینجا مطرح می شود این است کدام پرونده ها قابل فرجام است ؟
۱-آرای صادره از دادگاه بدوی نسبت به
الف) دعاوی که خواسته آنها بیش از بیست میلیون ریال باشد
ب) دعاوی اصل نکاح(اثبات رابطه زوجیت ، بطلان زوجیت یا انفساخ زوجیت ) و فسخ نکاح ،طلاق (درخواست صدور حکم طلاق ، درخواست صدور گواهی عدم امکان سارش ) ، نسب (اثبات نسب ، نفی ولد ) ، حجر (صدور حکم حجر ، صدور حکم رشد و زوال حجر ) ، وقف ، ثلث ( ثلث باقی ) ، حبس ( حق انتفاع ) و تولیت
۲-آرای صادره از دادگاه تجدیدنظر نسبت به
اصل نکاح و فسخ نکاح ، طلاق ، نسب ، حجر ، وقف
۳-تصمیمات حسبی
این تصمیمات قابل فرجام نیست جز آنچه صراحتا در قانون آمده باشد مثل حکم عزل وصی ، عزل قیم ، ضم امین

برخی فکر می کنند فرجام خواهی و رسیدگی در دیوان مرحله ی سوم رسیدگی است اما به این شکل نیست بلکه برخی از پرونده ها که قابل فرجام هستند فقط در دیوان عالی کشور بررسی می شود .

فرجام خواهی را از دیوان عالی کشور درخواست می کنند در فرجام پرونده و دعوای فی ما بین طرفین رسیدگی نمی شود بلکه رای مورد بررسی قرار می گیرد که آیا به شکل قانونی رسیدگی و انشا شده یا خیر .
درخواست فرجام از دیوان عالی کشور به طور مطلق و نامحدود در همه ی پرونده ها باعث تعلیق در پرونده نمی شود بلکه تعلیق در این مرحله محدود و مقید به شرایطی است .

دادخواست فرجام را کجا دهیم ؟

۱-دفتر شعبه صادرکننده رای فرجام خواسته ممکن است از رای دادگاه بدوی یا تجدیدنظر فرجام خواهی شود حسب مورد باید دادخواست به دفتر شعبه بدوی یا تجدیدنظر تقدیم شود
۲-دفاتر خدمات قضایی الکترونیک
۳-دفتر زندان یا بازداشتگاه برای اشخاصی که در زندان یا بازداشت هستند

تاریخ تقدیم دادخواست به هر یک از مراجع فوق تاریخ فرجام خواهی است .
مدیر دفتر شعبه صادرکننده رای مورد اعتراض باید دادخواست فرجام را از حیث کامل یا ناقص بودن بررسی کند
اگر مدیر دفتر شعبه صادرکننده رای مورد اعتراض دادخواست را ناقص بداند جهت رفع نقص و تکمیل دادخواست اقدام می کند .
اگر دادخواست کامل باشد یا آنکه کامل شود مدیر دفتر شعبه مزبور یک نسخه از دادخواست فرجام و ضمائم را برای فرجام خوانده می فرستد او برای ارائه لایحه دفاعیه بیست روز مهلت دارد که اصطلاحا به این عمل ((تبادل لوایح )) می گویند .

مهلت فرجام خواهی

مهلت فرجام برای اشخاص ایران ۲۰ روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور ۲ ماه از تاریخ ابلاغ قطعی است.

ترتیب رسیدگی در دیوان عالی کشور

در دیوان عالی کشور رسیدگی بدون حضور اصحاب دعوا انجام میشه مگر شعبه رسیدگی کننده لازم بداند حضور را
رسیدگی به پرونده در دیوان عالی کشور به ترتیب وصول انجام می شود رئیس شعبه پس از مطالعه دادخواست فرجام گزارشی تهیه می کند یا این کار را به یکی از اعضای شعبه ارجاع می دهد.
در رسیدگی عضو ممیز گزارش پرونده و مفادی که لازم است می خواند و طرفین یا وکلای آنان اگر حضور داشته باشند با اجازه رئیس شعبه مطالب خور را اظهار کنند
با توجه به تعدد قاضی در شعب دیوان نظر اکثریت به منزله رای آن شعبه است.

دیوان عالی کشور بعد از رسیدگی به رای ممکن است یکی از دو تصمیم را بگیرد:
۱-همون رای را صحیح بداند و آن را ابرام کند
۲-اگر رای را صحیح نداند رای را نقض می کند ولی در این صورت خود وارد رسیدگی نمی شود و آن را به مرجع بدوی یا تجدیدنظر واگذار می کند